Biopsja szyjki macicy – co to jest i jakie daje wyniki?

Biopsja szyjki macicy to kluczowe badanie diagnostyczne w ginekologii, które pozwala na precyzyjną ocenę zmian w obrębie szyjki macicy. Procedura polega na pobraniu niewielkiego fragmentu tkanki do badania histopatologicznego. Dzięki temu badaniu możliwe jest wczesne wykrycie stanów przedrakowych i raka szyjki macicy, co umożliwia szybkie wdrożenie odpowiedniego leczenia. Biopsję wykonuje się najczęściej po stwierdzeniu nieprawidłowości w badaniu cytologicznym lub kolposkopowym.

Czym jest biopsja szyjki macicy?

Biopsja szyjki macicy to procedura diagnostyczna polegająca na pobraniu małego fragmentu tkanki z szyjki macicy w celu jego dokładnego zbadania pod mikroskopem. Badanie przeprowadza się zazwyczaj w gabinecie ginekologicznym i nie wymaga ono znieczulenia ogólnego.

Biopsja szyjki macicy to precyzyjne pobranie wycinka tkanki z podejrzanego obszaru szyjki macicy w celu oceny histopatologicznej.

Wyróżniamy kilka rodzajów biopsji szyjki macicy:

• Biopsja celowana – pobranie wycinka z konkretnego, podejrzanego miejsca uwidocznionego podczas kolposkopii
• Biopsja kanału szyjki macicy (wyskrobiny z kanału) – pobranie materiału z wnętrza kanału szyjki macicy
• Konizacja – wycięcie stożkowatego fragmentu szyjki macicy, obejmującego zarówno część pochwową, jak i kanał szyjki

Procedura jest stosunkowo krótka, trwa zwykle kilka minut i może powodować niewielki dyskomfort, podobny do tego odczuwanego podczas standardowego badania cytologicznego.

Wskazania do wykonania biopsji szyjki macicy

Biopsja szyjki macicy nie jest badaniem rutynowym i wykonuje się ją tylko w ściśle określonych przypadkach. Najczęstsze wskazania do przeprowadzenia tego badania to:

• Nieprawidłowy wynik badania cytologicznego (np. ASCUS, LSIL, HSIL)
• Podejrzane zmiany widoczne podczas kolposkopii
• Obecność wirusa HPV wysokiego ryzyka onkogennego
• Nieprawidłowe krwawienia z dróg rodnych
• Zmiany widoczne gołym okiem na szyjce macicy podczas badania ginekologicznego
• Kontrola po leczeniu zmian przedrakowych szyjki macicy

Biopsja szyjki macicy jest fundamentalnym narzędziem w profilaktyce raka szyjki macicy, umożliwiającym wczesne wykrycie i leczenie zmian przedrakowych, zanim przekształcą się w nowotwór inwazyjny.

Jak przebiega procedura pobrania wycinka z szyjki macicy?

Biopsja szyjki macicy jest procedurą ambulatoryjną, która przebiega według następujących etapów:

1. Pacjentka układana jest na fotelu ginekologicznym, podobnie jak podczas standardowego badania ginekologicznego.
2. Lekarz wprowadza wziernik do pochwy, aby uwidocznić szyjkę macicy.
3. Często wykonywana jest kolposkopia – badanie przy użyciu specjalnego mikroskopu (kolposkopu), które pozwala na dokładne obejrzenie szyjki macicy pod powiększeniem.
4. Po zidentyfikowaniu podejrzanego obszaru, lekarz za pomocą specjalnych kleszczyków biopsyjnych pobiera mały fragment tkanki.
5. W przypadku biopsji kanału szyjki macicy używa się specjalnej łyżeczki, którą pobiera się materiał z wnętrza kanału.
6. Pobrany materiał umieszczany jest w pojemniku z płynem utrwalającym i wysyłany do laboratorium.

Procedura może wiązać się z niewielkim dyskomfortem lub krótkotrwałym bólem, przypominającym intensywne skurcze menstruacyjne. Niekiedy może wystąpić krwawienie, które zazwyczaj szybko ustaje. W przypadku obfitszego krwawienia lekarz może zastosować środki tamujące, takie jak pasta z kwasem trichlorooctowym lub azotan srebra.

Przygotowanie do biopsji szyjki macicy

Przygotowanie do biopsji jest stosunkowo proste:

• Badanie najlepiej wykonać poza okresem miesiączki, najkorzystniej w pierwszej połowie cyklu
• Na 24-48 godzin przed badaniem należy powstrzymać się od stosunków płciowych
• Nie należy stosować leków dopochwowych, tamponów ani irygacji pochwy na 2-3 dni przed badaniem
• Warto zjeść lekki posiłek przed badaniem i opróżnić pęcherz moczowy
• Jeśli pacjentka odczuwa silny lęk, może przyjąć łagodny lek uspokajający (po konsultacji z lekarzem)

Możliwe wyniki biopsji szyjki macicy i ich interpretacja

Wyniki biopsji szyjki macicy są dostępne zwykle po 1-2 tygodniach od pobrania materiału. Interpretacja wyników powinna zawsze odbywać się w gabinecie lekarskim pod kierunkiem specjalisty. Możliwe wyniki obejmują:

Wynik prawidłowy – tkanka nie wykazuje żadnych nieprawidłowości, struktura komórek jest prawidłowa.

Zmiany łagodne – mogą to być:

• Stany zapalne – reakcja organizmu na infekcję bakteryjną, wirusową lub grzybiczą
• Polipy szyjki macicy – łagodne wyrośla tkanki
• Nadżerka szyjki macicy (ektopia) – przemieszczenie nabłonka gruczołowego na zewnętrzną część szyjki
• Metaplazja płaskonabłonkowa – prawidłowy proces zastępowania jednego rodzaju nabłonka innym

Zmiany przedrakowe – klasyfikowane według systemu CIN (Cervical Intraepithelial Neoplasia):

• CIN 1 (dysplazja małego stopnia) – łagodne zmiany, które często ustępują samoistnie
• CIN 2 (dysplazja średniego stopnia) – umiarkowane zmiany wymagające obserwacji lub leczenia
• CIN 3 (dysplazja dużego stopnia/carcinoma in situ) – poważne zmiany wymagające leczenia

Rak szyjki macicy – inwazyjny nowotwór złośliwy wymagający natychmiastowego, kompleksowego leczenia.

Zmiany CIN 1 w około 60% przypadków ustępują samoistnie w ciągu 1-2 lat. Zmiany CIN 2 i CIN 3 wymagają leczenia, gdyż ryzyko progresji do raka inwazyjnego jest znacznie wyższe.

Zalecenia po biopsji szyjki macicy

Po wykonaniu biopsji szyjki macicy pacjentka powinna przestrzegać kilku ważnych zaleceń:

• Przez 7-10 dni po zabiegu należy powstrzymać się od współżycia płciowego
• Nie należy stosować tamponów, irygacji pochwy ani leków dopochwowych przez około tydzień
• Należy unikać intensywnego wysiłku fizycznego przez 2-3 dni
• Można stosować codzienną higienę, ale bez podmywania wewnętrznych części pochwy
• W przypadku wystąpienia krwawienia przekraczającego intensywność normalnej miesiączki, silnego bólu podbrzusza, gorączki lub nieprzyjemnego zapachu wydzieliny z pochwy należy niezwłocznie skontaktować się z lekarzem

Możliwe powikłania po pobraniu wycinka z szyjki macicy

Biopsja szyjki macicy jest procedurą bezpieczną, jednak jak każdy zabieg medyczny, może wiązać się z pewnymi powikłaniami:

• Krwawienie – najczęstsze powikłanie, zwykle niewielkie i krótkotrwałe, przypominające ostatnie dni miesiączki
• Infekcja – rzadkie powikłanie, objawia się gorączką, bólem podbrzusza i nieprzyjemnie pachnącą wydzieliną
• Ból – zazwyczaj niewielki, ustępujący po kilku godzinach, dobrze reagujący na standardowe leki przeciwbólowe
• Skurcze macicy – przypominające bóle menstruacyjne, ustępujące po zastosowaniu leków przeciwbólowych

Co dalej po biopsji szyjki macicy?

Dalsze postępowanie zależy od wyniku biopsji:

1. W przypadku wyniku prawidłowego lub zmian łagodnych lekarz może zalecić rutynową kontrolę ginekologiczną i cytologiczną zgodnie z ogólnymi zaleceniami profilaktycznymi (zwykle raz na rok).

2. Przy zmianach CIN 1 najczęściej stosuje się strategię obserwacji, z powtarzaniem badań cytologicznych i kolposkopowych co 6-12 miesięcy. Większość tych zmian ustępuje samoistnie dzięki naturalnemu systemowi immunologicznemu organizmu.

3. Zmiany CIN 2 i CIN 3 wymagają zazwyczaj leczenia, które może obejmować:
– Konizację chirurgiczną – wycięcie stożkowatego fragmentu szyjki macicy skalpelem
– Elektrokonizację (LEEP/LLETZ) – usunięcie zmiany za pomocą pętli elektrycznej, metoda mniej inwazyjna i najczęściej stosowana
– Krioterapię – wymrażanie zmienionych tkanek ciekłym azotem
– Laseroterapię – zniszczenie zmienionych tkanek laserem, metoda bardzo precyzyjna

4. W przypadku wykrycia raka szyjki macicy pacjentka kierowana jest do onkologa lub ginekologa-onkologa w celu zaplanowania kompleksowego leczenia, które może obejmować zabieg chirurgiczny, radioterapię i/lub chemioterapię.

Biopsja szyjki macicy jest niezwykle ważnym badaniem w profilaktyce raka szyjki macicy, umożliwiającym wczesne wykrycie i leczenie zmian przedrakowych. Regularne badania cytologiczne oraz odpowiednia diagnostyka w przypadku nieprawidłowych wyników pozwalają na skuteczne zapobieganie rozwojowi tego nowotworu, który wykryty we wczesnym stadium jest w pełni wyleczalny. Dlatego tak ważne jest, aby nie unikać wizyt kontrolnych u ginekologa i wykonywać zalecane badania profilaktyczne.